Nordycki model gospodarczy - wzór dla innych krajów?

Niedawny raport “The Economist” opisuje nordycki model gospodarczy, którego fenomen polega na łączeniu dynamiki gospodarczej (względnie wysoki, jak na kraje wysokorozwinięte, wzrost gospodarczy) z małym poziomem nierówności dochodowych (które stanowią ważny i narastający problem w wielu państwach). Szwecja, Norwegia, Finlandia i Dania* w wielu rankingach międzynarodowych zajmują wysokie wysokie lokaty, mają też dość niski poziom długu publicznego. Brytyjska gazeta zadaje więc pytanie: czy jest to gospodarczy model przyszłości?

Wielu osobom te kraje gospodarczo kojarzą się przede wszystkim ze znacznym zakresem opieki socjalnej, jednak ten model już od lat 90. ubiegłego wieku ulega istotnej ewolucji. Wprawdzie pomoc państwa dla ludzi znajdujących się w gorszej sytuacji wciąż jest większa niż w innych europejskich państwach, ale z drugiej strony kraje nordyckie odważnie testują nowatorskie mechanizmy gospodarcze. Przykładami może być uelastycznienie rynku pracy (duńskie “Flexicurity”) czy wykorzystanie mechanizmów rynkowych w dostarczaniu usług publicznych (bon oświatowy w Szwecji umożliwia swobodny wybór między szkołami państwowymi a prywatnymi).
Na temat raportu The Economist oraz wniosków dla innych krajów, w tym dla Polski, bardzo ciekawą rozmowę z prof. Elżbietą Mączyńską (SGH) i Ignacym Morawskim (Polski Bank Przedsiębiorczości) przeprowadziła w TOK FM Agnieszka Lichnerowicz.


Czy więc jest to gospodarczy model przyszłości? Niewątpliwie warto podpatrywać i testować niektóre rozwiązania, jednak - jak powiedziała w czasie audycji prof. Mączyńska - "garnitur gospodarczy musi być szyty na miarę". Nie wszystkie rozwiązania dobrze działające w jakimś kraju sprawdzą się równie dobrze w innym. Przykładowo, wzorowana na szwedzkiej reforma oświaty w Wielkiej Brytanii, spotyka się z wieloma problemami. Bardzo dużą rolę odgrywają tu czynniki kulturowe. Jak pisze "The Economist" sukces krajów nordyckich opiera się na "długiej tradycji dobrego rządzenia, które polega nie tylko na uczciwości i transparentności, ale też na szukaniu kompromisów". Ogromną rolę odgrywa też wysokie zaufanie społeczne, które buduje się przez pokolenia.
Nie można też zapominać o swoistych problemach cechujących te społeczeństwa, jakimi są napięcia społeczna i problemy związane z polityką imigracyjną (na ten temat w Magazynie Świątecznym - "Nie tak pięknie w szwedzkim raju", dostępny dla abonentów).
Pełny raport:
http://www.economist.com/news/special-report/21570840-nordic-countries-are-reinventing-their-model-capitalism-says-adrian
* w tym raporcie do krajów nordyckich zaliczane są Szwecja, Norwegia, Finlandia i Dania. Czasem dołączane do nich są tu również Islandia i Estonia.
Źródło obrazka:
http://pixabay.com/en/scandinavia-norway-sweden-finland-60524/

Typy systemów gospodarczych wg Iana Bremmera

We wstępie do książki The End of the Free Market amerykański politolog Ian Bremmer posługuje się ciekawą metaforą na opisanie kapitalizmu państwowego - typu systemu gospodarczego, który zdobywa coraz mocniejszą pozycję na arenie międzynarodowej, w szczególności dzięki krajom takim jak Rosja czy Chiny. Przytaczam fragment z książki:

Żeby zilustrować różnice między gospodarką nakazową w sowieckim stylu a różnymi typami kapitalizmu, wyobraź sobie mecz piłki nożnej. Gospodarka nakazowa jest jak mecz, w którym państwo próbuje określić z góry wynik dzięki zapewnieniu, że wszyscy gracze, sędziowie i widzowie* lojalnie odegrają przypisane im role. W efekcie przypomina to bardziej jakąś paradę niż zawody sportowe. Leseferystyczny kapitalizm - jak z Rosji lat 90. - to krwawy sport, w którym jest tylko kilka reguł, a sędziowie reprezentują konkurencyjne interesy różnych graczy i widzów, którzy obstawili wynik. Najsilniejsi dominują, a reszta przegrywa. Wolnorynkowy kapitalizm to gra, w której sędziowie są wyłącznie po to, aby zapewnić właściwe egzekwowanie uznanych reguł, a gracze są zaangażowani w rzeczywistą konkurencję. Jedyną rolą rządu jest zapewnienie, że te reguły są skonstruowane uczciwie i efektywnie. To ideał, do którego dąży [lub - dziś możemy dodać - "dążyła"- GK] większość rządzących w USA i Europie. Kapitalizm państwowy to mecz, w którym rząd kontroluje większość sędziów i wystarczającą liczbę graczy, dzięki czemu ma dużą szansę na ustalenie wyniku gry. Widzowie zyskują na pewnym poziomie rzeczywistej konkurencji, ale ostatecznie to państwo manipuluje grą, aby zapewnić, że faworyzowani gracze będą mieli wszystko, żeby zdobyć odpowiednią ilość punktów na swoją rzecz.

* Metaforę można rozszyfrować następująco: sędziowie symbolizują w tym opisie instytucje państwowe, gracze przedsiębiorstwa a widzowie obywateli.
Tłumaczenie własne (dosyć swobodne - na potrzeby czytelności tekstu).

Konkurs FOR i BZ WBK na komiks o tematyce ekonomicznej

Fundacja FOR i Bank Zachodni WBK ogłaszają trzecią edycję konkursu na komiks i animację o tematyce ekonomicznej.

W tym roku do wyboru jest jeden z czterech tematów:

• Z budżetu, czyli z naszych podatków - o absurdalnych wydatkach.
• Czy dobrze jest być w Unii Europejskiej?
• Od czego zależy nasza emerytura?
• Dobre prawo - lepszy rozwój.

Więcej informacji o konkursie:
http://www.for.org.pl/pl/Konkurs-na-komiks-i-animacje---III-edycja-2011

Poniżej jedna z nagrodzonych w ubiegłym roku prac - autorstwa Jakuba Mathii (rysunki) i Macieja Jasińskiego (scenariusz).

Inne prace:
http://www.for.org.pl/pl/konkurs-na-komiks-2010,kat-8